Abin Da Ya Sa Nijar Da Mali Da Burkina Faso Suka Fice Daga Kotun Duniya Ta ICC
Published: 28th, September 2025 GMT
A shekarar 2003 ne aka kafa kotun ta ICC wadda aka dorawa alhakin hukunta laifukan da suka shafi kisan kare dangi da cin zarafin bil’Adama da laifukan yaki kuma tun lokacin da fara aiki kotun ta ICC ta saurari kararraki 33
Masu sukar kotun ciki har da shugaban kasar Ruwanda Paul Kagame sun zargi kotun da nuna son zuciya ko rashin adalci saboda ta fai maida hanakli kan kasashen Afrika.
kasashen yannkin Sahel uku wadanda a halin yanzu ke fama da rashin tsaro sakamakon hare-haren mayaka masu ikirarnin jihadi sun yanke alaka da wasu kasashen yamma da suka hada Faransa inda suka kulla kawance da Rasha domin samun tallafin soji da kuma inganta cinikayya tsakaninsu.
Kasashen 33 daga cikin 54 mambobi ne a kotun ta ICC kuma ta ta fara bincike a wasu kasashen Afrika da suka gada jamhuriyat tsakiyar afrika da jamhuriyar dimokradiyar Kongo da Kenya da Libya da kuma Mali sauran sun hada da Sudan da Uganda da kuma Iboyry cost Yarjebiyar kafa Yarjejeniyar da ta kafa kotun ta bai wa mambobinta damar janyewa, sai dai matakin zai fara aiki ne bayan shekara guda daga lokacin sanarwar.
A shekarar 2017, Burundi ta zama kasa ta farko kuma daya tilo daga Afirka da ta yi nasarar ficewa daga kotun ta ICC.
Mece ce kotun hukunta manyan laifuka, kuma mene ne aikinta?
Babban aikin kotun hukunta manayan laifuka shi ne gurfanarwa da kuma hukunta mutanen da ake zargi da aikata kisan kiyashi, da laifukan yaki da kuma sauran laifuakan cin zarafin bil’adama.
Haka nan kotun takan iya yin bincike tare da gurfanar da mutanen da ake zargi da aikata munanan laifuka da suka zamo abin damuwa tsakanin kasashen duniya.
Kotun takan kuma fafutikar da duniya ke yi na yaki da cin zarafi ta hanyar tabbatar da adalci.
Makasudin kafa kotun shi ne domin a tuhumi masu irin wannan laifuka da nufin zamewa darasi ga na baya ta yadda za a kauce wa faruwar irin wadannan laifuka.
Kotun ita ce mataki na karshe da za a iya bi, kuma ba an yi ta ne domin maye gurbin kotuna na cikin gida ba, sai dai domin ta taimaka musu.
An samar da kotun ne daga yarjejeniyar da aka cimma tsakanin kasashen duniya, wadda ake kira ‘Rome Statute.
Ita ce kotu ta farko ta duniya da aka kirkira domin hukunta manyan laifuka.
Kotun ICC na son ganin kasashe su amince da ita, domin samun karfin yaki da cin zarafi da kuma kare faruwar hakan a gaba.
Yanzu haka kotun tana da ma’aikata sama da 900 daga kimanin kasashe 100 na duniya.
Kotun na amfani da harsuna shida a hukumance, wato Ingilishi da Faransanci da Larabci da yaren China da na Rasha da kuma Sifaniyanci.
Kotun ta ce ta bayar da sammacin kame 61 ta hanayar hadin kai da kasashen duniya, kamar yadda ta wallafa a shafinta na intanet.
Haka nan ta samu nasarar tsare mutane 22 wadanda ta gurfanar a gabanta.
Har yanzu akwai mutane 30 wadanda ba ta samu damar kamawa ba, inda ta yi watsi da tuhume-tuhume kan mutum 8 sanadiyyar mutuwa.
Daga shekara ta 2002, alkalan kotun sun bayar da sammacin kama mutum tara domin gurfana a gabansu.
Haka nan sun samu nasarar kama mutum 11 da laifi yayin da suka wanke mutum 4.
Daga kanmu, magana ta ƙare. Kuna iya samun rahotanni da ɗumi-ɗuminsu da gamsassun ruwayoyin labarai daban da na saura kai-tsaye cikin wayoyinku. Shiga zaurenmu na WhatsApp don sanin halin da ake ciki a duniya ko yaushe
Shiga zaurenmu na WhatsAppকীওয়ার্ড: Nijar
এছাড়াও পড়ুন:
Abin da ya sa nake haxa harkar fim da harkar karatu-Nabila
Daga Musa kutama , kalaba
Hasana Aminu matashiyar jaruma ce a Masana’antar Kannywood, wacce ta fito a finafina da dama ciki har da fim xin A Duniya da wasu fitattun finafunan Hausa. A zantawarta da Aminiya, Hasana Aminu wadda aka fi sani da suna Nabila ta ce, a halin yanzu tana tauna taura biyu ne a baka
Ga yadda girar su ta kasan ce:
Sunan Jarumar?
Sunana Hasana Aminu, amma an fi sani na da suna Nabila a Masana’antar Kannywood da ke Kano
Ta yaya kike gwama karatu da kuma kasuwanci da harkar fim?
Eh, to farko ko da na shigo Masana’antar Kannywood sai na ga ai ashe ma ina da damar da zan iya yin karatu yayin da kuma nake sana’ata ta harkar fim. Domin kafin in fara fim na riga na samu kwalina na NCE. To sai na fahimci tunda dai ban da harkar fim kuma ina yin kasuwancin da zai iya taimaka min in xauki nauyin qaro karatu, ai gara in je in karo karatun. Wannan ne dalilin da ya sa na koma karatu, inda yanzu nake karatun Kimiyyar Aikin Xakin Gwaje-gwaje a matakin Babbar Difloma wato HND kuma sakamakon haka wasu ma daga cikin ‘yan masana’antar sun yi koyi da ni, sun koma makaranta su ma suna ci gaba da karatunsu.
Yi wa mai karatu bayanin yadda kika gwama karatun fim da kuma kasuwancu?
Gaskiya daga Asabar zuwa Lahadi ne nake zuwa karatun, daga Litininn zuwa Juma’a duk ina da lokaci da nake tafiya harkokin fim xin.
Don yanzu duk a inda aka kira ni a harkar fim ina da lokacin da zan je in dawo tsakanin Litinin zuwa Juma’a. Amma Asabar da Lahadi kowa ya san ranar makaranta ce duk wanda ke masana’antar ko ya aiko ya san lokacin makaranta ne.
Ko hakan bai sanya kin takura kanki ba?
Gaskiya ban tava jin na takura kaina ba, wani abin ma da ya fi haka duk zan iya haxawa da shi saboda ina da lokaci isasshe.
Ga wanda duk ya karanta wannan hira ta yaya zai iya gane cewa Hasana Aminu ce ta Kannywood da ake kallo a fim xin kannywood?
Eh, duk wanda ya san ni ko ya kalli finafinan da na yi kamar su Dare Xaya da Rigar Aro zai san ni ce
Ki fito a fim xin Xan Jarida kuma a matsayin ‘yar jarida kika fito, ko a iya cewa ke ma hala kina da shauqin zama ‘yar jarida ?
A gaskiya na fito dai a qanwar xan jaridar, inda na kasance abokiyar shawararsa a kan duk abin da yake yi ya riqa taqaitawa a irin aikinsa da kuma duk abin da yake yi ya lura da aikinsa.
Ko hakan ta sa ke ma kina sha’awar aikin jarida?
(Dariya) gaskiya ba na da sha’awar hakan.
Waje xaya ana samun wasu ‘yan matsaloli a Kannywood ta yadda ake samun ta da qura tsakaninsu da hukumomi, sai ga shi wasu kuma yanzu ne ma suke shirin shigowa masana’antar. Me za ki ce?
To gaskiya matsala kam akwai ta masu qoqarin shigowa kada su daka ta wasu waxanda suke ciki. Domin kowa da irin tarbiyarsa. Sannan kuma su yi binciken mutanen da suke son su shigo ta hannunsu
Batun manyan matoci na alfarma da riqe manyan wayoyi da mutane ke yawan ta da qura suna baza zarge-zarge ga ‘yan fim musamman mata. Me za ki ce?
Eh to idan duba wani lokaci za ka ga wani abu shi ke ta da wani. Domin in ka yi la’akari da hawa babbar mota, ai akwai maza akwai mata a Masana’antar Kannywood kuma matan ne kawai aka fi zargin gani suna hawa motocin. To su mazan me ya sa ba su hawan manyan motocin ko su ba su samun kuxi ne kamar mazan. Don haka wannan ba abu ne da zan so zurfafawa ba domin idan ka shigo harkar Kannywood za ka ga abubuwa da daman gaske. Kuma a rayuwa idan mutum bai da damar yin abu kuma ya sa wa kansa dole sai ya yi shi ko ta wane hali, to za a iya shiga wani hali da ba a zata ba.
Sabon salon xora finafinai a YouTube da haskawa a sinimar hakan ko a ganinki ya kawo wani ci gaba?
Eh, to wannan ka ga shi yanayin harkar ce abu ne wanda su masu shirya fim suke dubawa, ka ga mutum a da zai iya ya sayar da fim xinsa na series wato mai dogon zango, amma a yanzu yana da dama biyu ta xorawa a YouTube da sayarwa don samun riba.
Ana samun karvuwar finafinan Hausa a sauran qasashe maqwabtan Nijeriya. Me za ki ce a kan haka musamman a qasashen Nijar da Kamaru Ghana da Chadi ?
Gaskiya hakan na faruwa ne saboda yadda ake inganta ayyukan fim a Kannywood ta hanyar qwarewa da kuma samar da ingantattun kayan aiki. Wato lokaci ne kowa ya sa kuxinsa zai ga kuxinsa yadda ka zuba kuxi, ka yi fim hakan za ka ga ya yi gaba zuwa wasu wuraren da ma ba ka yi tsammani ba.
Ma’aikatan shari’a 97 sun samu ƙarin girma a Borno