AGILE: Gwamnatin Kaduna da Bankin Duniya Na Sauya Rayuwar ’Ya’ya Mata Ta Hanyar Ilimi
Published: 17th, April 2025 GMT
Farfesa Bello ya ce gwamnatin jihar ta dage wajen bai wa ’yan mata masu tasowa ingantaccen ilimi da tallafa musu domin su zama masu amfani ga iyalansu da al’ummominsu.
Ya bayyana godiyarsa matuka bisa gudunmuwar da Bankin Duniya ke bayarwa, yana bayyana aikin AGILE a matsayin wani gagarumin sauyi wajen canja ra’ayin al’umma game da ilimin ’ya’ya mata.
“Kalma ba za ta isa ta bayyana yadda muke jin wannan taimako daga Bankin Duniya ba, musamman game da aikin AGILE. Kungiyar aikin a jihar, karkashin jagorancin Maryam Sani Dangaji, ta yi kokari sosai wajen fadakar da iyaye cewa AGILE yana kokarin taimaka wa yarinya ta gane cikakken kwarewarta,” in ji shi.
Farfesa Bello ya kara da cewa gwamnatin jihar ta kuma kaddamar da wani sabon shiri mai suna “Reaching Out to Out-of-School Children” domin rage adadin yaran da ke waje da makaranta a fadin jihar.
Haka kuma ya bayyana cewa gwamnati ta ware dala miliyan goma sha shida ($16m) domin gina makaranta a ko wace tazarar kilomita daya a yankunan karkara domin karfafa shiga makaranta.
A nasa jawabin, Mataimakin Shugaban Yankin na Bankin Duniya, Ousmane Diagana, ya jinjinawa gwamnatin jihar Kaduna kan yadda take jajircewa wajen ganin aikin AGILE ya samu nasara.
Diagana ya jaddada muhimmancin ilmantar da ’yan mata, yana rokon dukkan masu ruwa da tsaki da su ci gaba da jajircewa duk da kalubale.
“Idan yarinya ta samu ilimi, gaba dayan al’umma ke amfana,” in ji shi, yana mai jaddada bukatar kawar da duk wani cikas da zai hana ‘yan mata cimma burinsu.
Aikin AGILE, wanda Bankin Duniya ke tallafawa, ya zuwa yanzu ya gyara makarantu 665, ya horas da malamai, tare da wayar da kan ‘yan mata game da sauyin yanayi da daukar matakin kare muhalli.
Da take zantawa da Radio Nigeria Kaduna, Daraktar Yanki da ke kula da kasashen Yammaci da Gabashin Afirka kan harkokin Ilimi, Lafiya, Kariya ta Zamani da Jinsin Mata, Trina Haque, ta ce Bankin Duniya na ci gaba da jajircewa wajen tabbatar da cewa dukkan ’yan mata masu tasowa sun samu ingantaccen ilimi karkashin aikin AGILE.
Ta kara da cewa Bankin Duniya na aiki kafada da kafada da gwamnonin jihohi da kwamishinonin ilimi domin cimma burin aikin.
Ita ma, Jami’ar Kula da Bin Diddigi na aikin AGILE a Kaduna, Yabai Ayis, ta bayyana nasarorin da aka samu a cikin shekaru hudu da suka gabata.
“AGILE ya gyara makarantu 550 tare da sake farfado da wasu makarantu 115, wanda ya kai jimillar makarantu 665 da suka amfana daga gyare-gyare daban-daban. Haka kuma, an horas da malamai domin inganta koyarwa a duk makarantu na gwamnati a Jihar Kaduna,” in ji Ayis.
Daya daga cikin wadanda suka amfana da aikin, Success Eliminian, ta yaba wa AGILE bisa sauya dabi’u da al’adun al’umma tare da bunkasa ilimin ’yan mata.
“Aikin AGILE yana sauya tunanin al’umma da al’adunmu. Ya shafe mu ta hanyar ba mu ilmi da da yadda zamu kulada kanmu akan kowane irin kalubale,” In ji ta.
উৎস: Radio Nigeria Kaduna Hausa
কীওয়ার্ড: Ya ya AGILE Gwamnatin Duniya Hanyar Rayuwar Sauya Bankin Duniya
এছাড়াও পড়ুন:
Yadda ’yan mata ke kufancewa da kasuwancin fara a Kano
A baya, samun fara da yawa a shekara abin tsoro ne ga kowa, dalilin ɗab’arta ta lalata amfanin gona, sai dai a yanzu ta zamo hanyar samun abincin mutanen da dama, musamman ma mata a Jihar Kano.
Duk da cewa a baya ma akwai tsirarun mutane da ke cin fara dace kuma halaccin cin ta a Musulunce, masu ƙyamar ta sun fi yawa, har ma wasu ke ganin masu cin ta za su iya cin kyankyaso.
Sai dai a yanzu wannan ɗabi’a ta kusa zama tarihi, saboda fara ta zamo abincin taɓaka-lashe ba ga mata kaɗai ba da aka saba gani a baya, har ma da maza da masu kuɗi, inda ake mata mazubi na musamman da tsarabe-tsarabe, har ake sayarwa a manyan shaguna da ma ƙasashen waje.
Farar da ake kawowa daga Nijar ba ta wadatarwa —Ɗan kasuwaWani dattijo da ya shafe shekaru da dama yana cinikin busasshiya da ɗanyar fara a Kasuwar Rimi da ke Kano, Malam Muhammad Bello ya bayyana wa Aminiya cewa, sana’ar fara ta yi farin jinin da a Kano yanzu wacce ake shigo da ita daga Nijar ba ta wadatar da masu saye.
Ya ce, ‘‘shekarun baya mu biyar ne kaɗai ke kawo fara Kasuwar Rimi daga Nijar da Maigatari da ke Jigawa. Amma yanzu saboda an samu ƙarin masu sayen ta, sai mun dangana da jihohin Bauchi da Yobe da garin Maiduguri da kuma Katsina, kuma masu sayarwar ma ko’ina ga su nan a Kano.
“Kuma wani abin ban sha’awa shi ne da Nijar muke zuwa mu sayo, amma yanzu su ma gurinmu suke zuwa nema, saboda tasu ta yi ƙaranci ga kuma mutane na nema. Dalili shi ne mutane da ba su fahimci arzikin da yake cikin sana’ar ba, yanzu sun fahimta.
“Kin ga a da, ina sayar da kwano 10-20 na fara a rana, amma yanzu sai na sayar da buhu 20-30 a rana ɗaya, ranar da ba kasuwa kuma buhu biyu zuwa uku. Don abin da ma ya sanya na fora fana kan sana’ar ke nan. Ga rumfarsa can, saboda yadda ake sayan fara yanzu ko kayan ƙamshin da ake zubawa a abinci ba a sayensu haka. Kuma a haka ma sanyi bai yi nisa ba.
Malam Bello ya ce, duk da fara a duniya kala-kala ce, a Kano kala uku aka fi sayarwa, waɗanda launinsu da lokacin da aka fi samun su ne ke bambanta su.
Akwai wacce ta fi kowacce girma mai launin ja da maiƙo-maiƙo da muke kira da Zanka, ita sai sanyi ya yi nisa sosai take zuwa. Ta fi kowacce nau’in fara farin jini, saboda maiƙonta da ya sa ba ta buƙatar mai sosai a wajen suya.
Sannan akwai Babe wacce launin ƙasa-ƙasa ce ita ba ta kai Zanka ba, kuma yanzu ne lokacinta, wato farkon sanyi.
Sai kuma Kwarsaye ita da damina take zuwa, kuma duk ta fi sauran ƙanƙanta.
Dalilin da muke son fara — MatasaAminiya ta gana da wasu matasa, musamman maza a Kano, kan ko mene ne dalilin da ya sa yanzu suke cin fara babu ƙaƙƙautawa?
Malam Musbahu Inuwa ya ce, a da ƙyanƙyamin fara yake sosai, domin ko gida ya je, ya ga suna soya fara ya daina cin abincinsu.
‘‘Abin da ya sa na fara cin fara budurwata ce ta saya, ta ba ni kyauta, ta ce idan ban ci ba, za ta rabu da ni. Son da nake mata ne ya sa na cije, na ci cinya ɗaya. Duk da haka dai ban saki jiki na ci ba sai da na ji wani likita a rediyo na faɗar amfaninta. Yanzu haka a ɗakina akwai wani ƙaramin farin bokiti cike da ita, ita muke ci muna kallon ƙwallo da abokaina.”
Shi kuwa Halliru Yusha’u da aka fi sani da Messi cewa ya yi, kafar sada zumunta ce ta sanya shi fara cin fara.
Ita ma wata mai suna Zahra’u ta ce, ta fi shekara 10 tana cin fara, kuma ba ta taɓa yin da na sani ba.
‘‘Amma gaskiya ni kai da cinya kafai nake iya ci, saboda fargabar ko maganin ƙwari da ake fesa musu sannan a busar a kawo mana nan”, in ji ta.
Yadda mata suka zamanantar da kasuwacin faraWata matashiya mai suna Aisha Adamu ta ce, daga tsokanar ƙawayenta a shafin WhatsApp ta fara cinikinta ta kafar sada zumunta.
‘‘Ba na mantawa ranar 10 ga watan Disambar 2019 na fara sayar da fara da sunan Kamfanin AyeeshFries da kuma Crunchy Fara, amma da tsokana.
“Na sanya hoton soyayyiyar fara a status ɗina sai kawai mutane suka fara tambaya ta farashi. Sai wasu ƙawayena biyu suka ba ni shawarar na fara sayarwa, kuma babu izinina suka fara ɗorawa a nasu status ɗin suna min talla. Da haka na fara.
“Na fara da Naira dubu 3 ne, sai na sayi madaidatan robobi na zuba a ciki, a sati sai na sayar da robobi 10. A lokacin ma Naira fari 5 ne farashin. Da kasuwa ta fara kankama kuma kan ka ce wannan, sai na fara cinikin robobi 60 a sati.
“Wannan harkar ina jin dafinta, ta yadda a kafar sada zumunta na samu kwastamomi daga ƙasashen waje irin su Dubai da Habasha da Azerbaijan Birtaniya da Amurka (musamman Birnin Washington) da Sudan da ma Nijar maƙwabciyarmu.”
Sarrafa fara daidai da zamaniA da akan wanke ta da ruwa sannan a shanya ta bushe a kuma bafa mata yaji, amma yanzu akan tafasa sai suya. Kuma yanayin suyar kala biyu ne ba kamar na baya ba.
Wasu kan soya ta da mai kaɗan (Gentle frying) ko a soya ta mai ya sha kanta (Deep frying).
Baya ga suyar ma, zamani ya sanya wasu suna ci da miyar barkono (Pepper Sauce), wasu ma har da su hafin kabeji na zamani.
Sai dai Aisha ta ce, an fi cinikin soyayya da aka baɗe da yaji saboda takan yi wata biyu ba ta yi komai ba.
Fara na ƙara ƙarfin garkuwar jiki — MasaniƘwarrare a harkar abinci, Malam Auwal Musa Umar ya ce, baya ga daɗinta a baki, fara na da abubuwa da dama da ke taimakon lafiyar jikin ɗan-adam.
Fara taɓa-ka-lashe ce da za iya cewa mutane sun maye gurbin kaza naman sa da kifi da sauran dabbobin ruwa da ita.
Ta ƙunshi sinadaran Protein da Fat waɗanda ke gina jiki da kuma taimaka masa wajen samun ƙarfin gudanar da ayyuka.
Haka kuma tana da sinadarin Zinc, wanda yake taimaka wa garkuwar jikin fan-adam da Calcium wanda ke ƙara wa ƙasusuwa da haƙora ƙarfi da sauran abubuwan inganta lafiya da dama.
Amma fa duk da haka tana da nata matsalolin da take haifarwa idan aka fiye ci.
Tinubu Ya Sake Nada Dankaka A Matsayin Shugaban Hukumar Kula Da Da’ar Ma’aikata Ta Kasa