Gwamnan Kano Ya Biya Kudin Fansho Biliyan 22
Published: 13th, July 2025 GMT
A cikin wannan mako dai an yi ta murna da farin ciki a fadin jihar Kano inda dubban ‘yan fansho suka fara karbar kudaden fansho da garatuti da aka dade ba su yi ba.
Kudaden da aka fitar na ‘yan fansho na jihar Kano, sun kasance wani babban ci gaba a kokarin da gwamnan ke ci gaba da yi na biyan bashin zunzurutun kudi har naira biliyan 48 na kudaden alawus-alawus da kuma na mutuwa da ya gada daga gwamnatocin baya.
‘Yan fansho da suka karbi kudadensu sun nuna matukar godiya ga Gwamna Yusuf kan abin da mutane da yawa ke kira a matsayin hanyar rayuwa bayan shekaru da aka yi watsi da su.
Daga cikin wadanda suka ci gajiyar tallafin, Uzairu Umar Dambatta, tsohon ma’aikacin Hukumar Noma da Raya Karkara ta Kano (KNARDA), ya tabbatar da karbar Naira miliyan 1.875, yayin da wata malamar makaranta mai ritaya, Ladi Lawan Dawakin Tofa ta tabbatar da karbar Naira miliyan 1.635 na kudaden da ba a biya ba.
“Ban yarda ba da farko lokacin da na ga sakon kudin ya sauka da kwarinsa,” in ji Dambatta. “Wannan biyan kuɗi ya canza komai ga iyalina.”
Da yake jawabi a wajen bikin biyan kudaden, Gwamna Abba Kabir Yusuf ya jaddada kudirin gwamnatin sa ga ‘yan fansho da iyalan ma’aikatan da suka rasu.
“Wannan wani bangare ne na kokarin da muke yi na gyara kurakuran tarihi, sake gina amanar jama’a, da dawo da martabar wadanda suka yi ritaya,” in ji gwamnan.
“Ba za mu tsaya ba har sai an biya ragowar biliyan ₦26 kuma duk wanda ya cancanta ya karbi abin da yake bi.”
Gwamnan ya lura cewa kudaden hakkin wasu ne don haka rike su ba aikin alheri bane, amma wani nauyi ne da ya rataya a wuyan masu yi wa jihar hidima da kuma tsarin mulki.
Kungiyoyin farar hula, kungiyoyin masu ritaya, da manazarta manufofin sun yaba da shiga tsakani a matsayin abin koyi na gudanar da mulki da ya shafi mutane.
Mutane da yawa suna kwatanta shi a matsayin ɗaya daga cikin mafi tasiri na zamantakewa a cikin tarihin jihar kwanan nan.
Khadijah Aliyu/Kano
উৎস: Radio Nigeria Kaduna Hausa
এছাড়াও পড়ুন:
Yadda ’yan mata ke kufancewa da kasuwancin fara a Kano
A baya, samun fara da yawa a shekara abin tsoro ne ga kowa, dalilin ɗab’arta ta lalata amfanin gona, sai dai a yanzu ta zamo hanyar samun abincin mutanen da dama, musamman ma mata a Jihar Kano.
Duk da cewa a baya ma akwai tsirarun mutane da ke cin fara dace kuma halaccin cin ta a Musulunce, masu ƙyamar ta sun fi yawa, har ma wasu ke ganin masu cin ta za su iya cin kyankyaso.
Sai dai a yanzu wannan ɗabi’a ta kusa zama tarihi, saboda fara ta zamo abincin taɓaka-lashe ba ga mata kaɗai ba da aka saba gani a baya, har ma da maza da masu kuɗi, inda ake mata mazubi na musamman da tsarabe-tsarabe, har ake sayarwa a manyan shaguna da ma ƙasashen waje.
Farar da ake kawowa daga Nijar ba ta wadatarwa —Ɗan kasuwaWani dattijo da ya shafe shekaru da dama yana cinikin busasshiya da ɗanyar fara a Kasuwar Rimi da ke Kano, Malam Muhammad Bello ya bayyana wa Aminiya cewa, sana’ar fara ta yi farin jinin da a Kano yanzu wacce ake shigo da ita daga Nijar ba ta wadatar da masu saye.
Ya ce, ‘‘shekarun baya mu biyar ne kaɗai ke kawo fara Kasuwar Rimi daga Nijar da Maigatari da ke Jigawa. Amma yanzu saboda an samu ƙarin masu sayen ta, sai mun dangana da jihohin Bauchi da Yobe da garin Maiduguri da kuma Katsina, kuma masu sayarwar ma ko’ina ga su nan a Kano.
“Kuma wani abin ban sha’awa shi ne da Nijar muke zuwa mu sayo, amma yanzu su ma gurinmu suke zuwa nema, saboda tasu ta yi ƙaranci ga kuma mutane na nema. Dalili shi ne mutane da ba su fahimci arzikin da yake cikin sana’ar ba, yanzu sun fahimta.
“Kin ga a da, ina sayar da kwano 10-20 na fara a rana, amma yanzu sai na sayar da buhu 20-30 a rana ɗaya, ranar da ba kasuwa kuma buhu biyu zuwa uku. Don abin da ma ya sanya na fora fana kan sana’ar ke nan. Ga rumfarsa can, saboda yadda ake sayan fara yanzu ko kayan ƙamshin da ake zubawa a abinci ba a sayensu haka. Kuma a haka ma sanyi bai yi nisa ba.
Malam Bello ya ce, duk da fara a duniya kala-kala ce, a Kano kala uku aka fi sayarwa, waɗanda launinsu da lokacin da aka fi samun su ne ke bambanta su.
Akwai wacce ta fi kowacce girma mai launin ja da maiƙo-maiƙo da muke kira da Zanka, ita sai sanyi ya yi nisa sosai take zuwa. Ta fi kowacce nau’in fara farin jini, saboda maiƙonta da ya sa ba ta buƙatar mai sosai a wajen suya.
Sannan akwai Babe wacce launin ƙasa-ƙasa ce ita ba ta kai Zanka ba, kuma yanzu ne lokacinta, wato farkon sanyi.
Sai kuma Kwarsaye ita da damina take zuwa, kuma duk ta fi sauran ƙanƙanta.
Dalilin da muke son fara — MatasaAminiya ta gana da wasu matasa, musamman maza a Kano, kan ko mene ne dalilin da ya sa yanzu suke cin fara babu ƙaƙƙautawa?
Malam Musbahu Inuwa ya ce, a da ƙyanƙyamin fara yake sosai, domin ko gida ya je, ya ga suna soya fara ya daina cin abincinsu.
‘‘Abin da ya sa na fara cin fara budurwata ce ta saya, ta ba ni kyauta, ta ce idan ban ci ba, za ta rabu da ni. Son da nake mata ne ya sa na cije, na ci cinya ɗaya. Duk da haka dai ban saki jiki na ci ba sai da na ji wani likita a rediyo na faɗar amfaninta. Yanzu haka a ɗakina akwai wani ƙaramin farin bokiti cike da ita, ita muke ci muna kallon ƙwallo da abokaina.”
Shi kuwa Halliru Yusha’u da aka fi sani da Messi cewa ya yi, kafar sada zumunta ce ta sanya shi fara cin fara.
Ita ma wata mai suna Zahra’u ta ce, ta fi shekara 10 tana cin fara, kuma ba ta taɓa yin da na sani ba.
‘‘Amma gaskiya ni kai da cinya kafai nake iya ci, saboda fargabar ko maganin ƙwari da ake fesa musu sannan a busar a kawo mana nan”, in ji ta.
Yadda mata suka zamanantar da kasuwacin faraWata matashiya mai suna Aisha Adamu ta ce, daga tsokanar ƙawayenta a shafin WhatsApp ta fara cinikinta ta kafar sada zumunta.
‘‘Ba na mantawa ranar 10 ga watan Disambar 2019 na fara sayar da fara da sunan Kamfanin AyeeshFries da kuma Crunchy Fara, amma da tsokana.
“Na sanya hoton soyayyiyar fara a status ɗina sai kawai mutane suka fara tambaya ta farashi. Sai wasu ƙawayena biyu suka ba ni shawarar na fara sayarwa, kuma babu izinina suka fara ɗorawa a nasu status ɗin suna min talla. Da haka na fara.
“Na fara da Naira dubu 3 ne, sai na sayi madaidatan robobi na zuba a ciki, a sati sai na sayar da robobi 10. A lokacin ma Naira fari 5 ne farashin. Da kasuwa ta fara kankama kuma kan ka ce wannan, sai na fara cinikin robobi 60 a sati.
“Wannan harkar ina jin dafinta, ta yadda a kafar sada zumunta na samu kwastamomi daga ƙasashen waje irin su Dubai da Habasha da Azerbaijan Birtaniya da Amurka (musamman Birnin Washington) da Sudan da ma Nijar maƙwabciyarmu.”
Sarrafa fara daidai da zamaniA da akan wanke ta da ruwa sannan a shanya ta bushe a kuma bafa mata yaji, amma yanzu akan tafasa sai suya. Kuma yanayin suyar kala biyu ne ba kamar na baya ba.
Wasu kan soya ta da mai kaɗan (Gentle frying) ko a soya ta mai ya sha kanta (Deep frying).
Baya ga suyar ma, zamani ya sanya wasu suna ci da miyar barkono (Pepper Sauce), wasu ma har da su hafin kabeji na zamani.
Sai dai Aisha ta ce, an fi cinikin soyayya da aka baɗe da yaji saboda takan yi wata biyu ba ta yi komai ba.
Fara na ƙara ƙarfin garkuwar jiki — MasaniƘwarrare a harkar abinci, Malam Auwal Musa Umar ya ce, baya ga daɗinta a baki, fara na da abubuwa da dama da ke taimakon lafiyar jikin ɗan-adam.
Fara taɓa-ka-lashe ce da za iya cewa mutane sun maye gurbin kaza naman sa da kifi da sauran dabbobin ruwa da ita.
Ta ƙunshi sinadaran Protein da Fat waɗanda ke gina jiki da kuma taimaka masa wajen samun ƙarfin gudanar da ayyuka.
Haka kuma tana da sinadarin Zinc, wanda yake taimaka wa garkuwar jikin fan-adam da Calcium wanda ke ƙara wa ƙasusuwa da haƙora ƙarfi da sauran abubuwan inganta lafiya da dama.
Amma fa duk da haka tana da nata matsalolin da take haifarwa idan aka fiye ci.
An kama mutumin da ake zargi da kashe jami’in sibil difens a Jigawa