Dalilin da farashin citta ya yi tashin gwauron zabo
Published: 5th, February 2025 GMT
A yayin da farashin buhu daya na danyar citta da ke a matsayin iri ya yi tashin gwauron zabon da ba a taɓa ganin irin sa ba, inda ake sayar da shi a kan Naira 210,000 kowane buhu, shi kuwa busasshen buhun citta ana sayar da shi ne daga Naira dubu 500,000 zuwa Naira 550,000 a yankin Kudancin Jihar Kaduna da aka fi noman ta a Nijeriya.
Hakan ba ya rasa nasaba da matsalar kwayoyin cutar da suka lahanta mafi yawan cittar da aka noma a 2024, wanda ya yi sanadiyyar karancin irin cittan da kuma hauhawar farashin taki da magunguna da sauran ayyukan noman cittar.
Hausawa sun yi bikin cika shekara 153 da zama a garin Owerri DAGA LARABA: Yadda Al’adun Aure A Ƙasar Hausa Suka Koma ‘Event Centre’A 2024, manoman citta a Kudancin Kaduna, inda daya daga cikin inda ake samar da mafi ingancin citta a duniya suka gamu da mummunan ibtila’in da ya lalata musu citta, inda wata kwayar cutar fungus ta halaka mafi yawan amfanin gonakinsu, wanda ya haifar da asarar biliyoyin Naira.
Manoman da suka dogara kacokan a kan noman citta a matsayin babban hanyar samun kudin shiga, sun shiga cikin halin zulumi da ya kai ga yawancinsu sun bar gonakinsu ba tare da noman citta ba, yayin da da dama daga cikinsu suka koma noman shinkafa da wake da gero da kurkur da dankalin Turawa da kuma masara don rage asarar da suka yi.
Michael John, wani manomin citta daga garin Kushe Kowi da ke Karamar Hukumar Kagarko, ya bayyana halin da ya shiga a lokacin bullar cutar.
Ya ce, “kafin wannan cutar, nakan noma buhu 350 na citta kowace shekara. Amma tun bayan bullar cutar, na daina noman citta gaba daya.
Cutar ta lalata jarina, kuma ba ni da kudin da zan sake farawa. Farashin irin citta a yanzu ya sa ba zan iya komawa noman ba.”
Ya bayyana cewa, shekaru da dama da suka gabata, al’ummarsu kan noma doya ce da gyada.
“Amma daga baya sun mayar da hankali a kan noman citta kawai. Sai dai wannan matakin da suka dauka ya haifar musu da matsalar karyewar tattalin arziki.
“Mun rasa jarinmu, yanzu kuma muna fama da talauci,” in ji shi.
Ya kara da cewa, bai taba samun wani tallafi daga gwamnati ko rancen kudi don tallafa wa harkar noman citta ba, inda ya yi kira ga gwamnati da ta taimaka wa manoman karkara irinsa, ganin yadda farashin Irin da na taki da magungunan kwari da na sufuri ke kara tsananta.
Illar cutar ta fungus da tsadar
Irin sun haifar da raguwar cittan da ake samarwa daga Kudancin Kaduna.
Wasu ’yan kasuwar citta a garin Kafanchan da ke Karamar Hukumar Jama’a sun bayyana halin da ake ciki a sanadiyyar rashin isasshiyar cittar a yankin.
“A baya, daga watan Nuwamba zuwa Janairu, muna iya jigilar motocin tirela sama da 200 na citta kowane mako daga Kudancin Kaduna,” in ji Babangida Abubakar, wani mai harkar citta a Kafanchan.
“A bana, sai da ƙyar muke iya fita da tireloli biyu a mako. Wannan saboda yadda manoma da yawa ba su samu damar noman cittar ba ne sosai,’’ in ji shi Rebecca Yakubu, wata ‘yar kasuwa, ta bayyana kaduwarta game da karancin cittar, ta ce, “karancin citta ya sa farashinta ya yi tsada sosai.’’
“Kodayake ga wadanda ke da cittar da za su sayar, suna samun amfani sosai, amma idan manoma suka ci gaba da barin noman citta, za mu iya fuskantar rugujewar kasuwar citta a Kudancin Kaduna baki daya.”
Kira ga Gwamnati
Yusuf Danjuma, wani masanin aikin gona a Kudancin Kaduna, ya yi kira ga gwamnati da ta shiga lamarin don magance wannan matsalar.
Ya ba da shawarar kafa gonakin gwaji don samar da iri mai inganci da za a rarraba ga manoma cikin sauki.
“Dole ne mu nemi mafita a kai,” in ji Danjuma.
“Ya kamata gwamnati ta kafa gonakin gwaji a cikin al’ummomin da ke noman cittar.
“Wannan zai sake dawo da amincin ga manoma da karfafa su komawa ga noman citta.”
Ya kuma jaddada muhimmancin horar da manoma kan gano da kuma magance cututtuka domin guje wa sake faruwar lamarin nan gaba.
Gudunmawar kungiyoyi da taimakekeniya
Haka kuma, manoma da dama sun yi kira ga kungiyoyi masu zaman kansu da gwamnatoci da su samar da iri mai rahusa tare da tallafa musu da rance mai saukin biya don ci gaba da noman.
Wannan zai rage tsadar sake fara noman da ya zama babban cikas ga yawancin manoman.
Yayin da ake fuskantar wannan matsalar, hanya guda da za a iya bi don ceto harkar noman citta a Kudancin Kaduna ita ce hadin kai da hadakar duk masu ruwa da tsaki, wanda zai taimaka wajen dawo da martabar yankin a matsayin babbar cibiyar noma da samar da citta mai inganci.
উৎস: Aminiya
কীওয়ার্ড: ga gwamnati
এছাড়াও পড়ুন:
Dalilan Da Suka Sa Canada Ta Goyi Bayan Kafa Kasar Falasɗinu
Firaminista Mark Carney ya ce Canada ta shirya amincewa da kafa ƙasar Falasɗinu a cikin watan Satumba, inda ta zamo ƙasa ta uku daga cikin ƙungiyar G7 da ta fitar da irin wannan sanarwa a cikin kwanakin nan.
Carney ya ce za su ɗauki matakin ne ta la’akari da wasu sharuɗɗan gyara daga ɓangaren hukumomin Falasɗinu da suka haɗa da amincewa da tsarin dimokuraɗiyya da kuma gudanar da zaɓe ba tare da ƙungiyar Hamas ba a shekara mai zuwa.
Sanarwar tasa na zuwa ne kwana ɗaya bayan Birtaniya ta bayyana goyon bayan ta ga kafa ƙasar Falasɗinun a watan Satumba mai zuwa, kuma mako ɗaya bayan Faransa ta yi irin wannan sanarwa.
Ma’aikatar harkokin wajen Isra’ila ta yi watsi da sanarwar ta Canada tana mai cewa matakin tamkar jinjinawa ƙungiyar Hamas ne.
Daga cikin ƙasashe 193 na Majalisar Dinkin Duniya, 147 sun goyi bayan kafa ƙasar Falasɗinu.
Amma Mr Carney ya ce Canada za ta goyi bayan kafa ƙasar Falasɗinun ne a babban taron Majalisar Dinkin Duniya mai zuwa.
Ya kafa hujja da yadda Isra’ila ke ƙara mamaye sassan gaɓar yamma da kogin Jordan da taɓarɓarewar ayyukan jin ƙai a Gaza da kuma harin da Hamas ta kai wa Isra’ila a ranar bakwai ga watan Oktoba a matsayin dalilan da suka sa Canada ta sauya matsayarta a kan batun.
Carney ya shaida wa manema labarai a ranar Laraba cewa “Mawuyacin halin da ake ciki a Gaza na ƙara taɓarɓarewa,”
Ya ce kafa ƙasar Falasɗinu zai bai wa jagororin Falasɗinawa damar gudanar da tsare-tsaren mulki da gudanar da zaɓuka ba tare da Hamas ba a 2026 da kuma kawo ƙarshen ayyukan ƙungiyoyi masu riƙe da makamai a yankin.
Dama can Canada ta daɗe tana goyon bayan shirin kafa ƙasashe biyu masu ƴancin kansu a matsayin hanyar warware rikicin Falasɗinawa da Isra’ila.
Carney ya kuma ce ya tattauna da shugaban Falasɗinawa Mahmud Abbas a kan batun.
Hukumomin Falaɗinawa dai suna iko da wasu sassa na gaɓar yamma da kogin Jordan a ƙarƙashin jam’iyyar Fatah da shugaba Abbas ke jagoranta, yayin da ƙungiyar Hamas ke tafiyar da Gaza. Dukkan su ba su taɓa gudanar da zaɓe ba tun a 2006.
Firaminitan Canada ya fuskanci matsin lambar neman ya sanar da matsayar sa kan kafa ƙasar Falasɗinu tun bayan da manyan ƙawayen ƙasarsa, Birtaniya da Faransa suka sanar da goyon bayan su.
Jakadun Canada da jami’an diflomasiyyarta fiye da 200 suka sanya hannu kan wata takarda mai neman Carney ya amince da shirin
A cikin wasiƙar da suka aikewa Carney jami’an sun ce yaƙin da Isra’ila ke yi a Gaza ya yi hannun riga da tsarin ƙasar.
Da aka tambaye shi ko Canada ta goyi bayan kafa ƙasar Falasɗinun ne saboda Birtaniya ta janye hankalin ta, sai Mr Carney ya ce ƙasarsa ta ɗauki matakin ne ba tare da katsalandan daga wata ƙasa ba.
Carney ya jaddada cewa Canada ƙasa ce mai ƴancin kanta kuma wadda ke da ikon tsara yadda za ta yi alaƙa da ƙasashen duniya.
Da wannan mataki dai ana iya cewa Canada ta bi turbar da sauran ƙawayenta na Turai suka bi game da kafa ƙasar Falasɗinu.
Idan Birtaniya da Faransa suka jaddada goyon bayansu ga kafuwar ƙasar Falasɗinu, zai rage saura Amiurka ce kaɗai ke adawa da hakan a cikin ƙasashe mambobin dindindin a kwamitin taro na Majalisar Dinkin Duniya.
Ma’aikatar lafiya ta Hamas ta ce mutane aƙalla 60,034 aka kashe a Gaza tun bayan fara yaƙi a Gaza, kuma ta ce aƙalla 1,200 daga cikin su sun mutu ne saboda rashin abinci mai gina jiki, yayin da 89 a cikin su ƙananan yara ne.
BBC/Hausa
Sojoji sun kashe ’yan bindiga a Taraba